In memoriam Morris Nitsun (1943 - 2022)
21-11-2022 | Algemeen |
Door Monique Leferink op Reinink
Bedroefd namen we kennis van het overlijden van Morris Nitsun. In het voorjaarsnummer van Groepen zullen we uitgebreid stilstaan bij de betekenis van deze minzame, indrukwekkende groepspsychotherapeut. Collega Monique Leferink op Reinink kende hem meer persoonlijk en schreef mede namens het NVGP bestuur onderstaand In Memoriam.
Donderdag 10 november overleed Morris Nitsun.
De dood van Morris Nitsun is een groot verlies voor velen, zowel persoonlijk als professioneel. Onze oprechte deelneming gaat allereerst uit naar zijn partner, familie en vrienden. Daarnaast naar de leden van de Group Analytic Society International (GASi) en de International Association of Group Psychotherapy (IAGP), naar de vele kunstenaars met wie hij samenwerkte en naar alle cliënten voor wie hij van betekenis was
Morris Nitsun werd in 1943 geboren in Worcester in Zuid-Afrika. Zijn Joodse ouders vluchtten in de Tweede Wereldoorlog vanuit Oost-Europa naar Zuid-Afrika. Hij groeide op in dit diep verdeelde land als kind van een vader die een groot deel van zijn familie had verloren in de Holocaust. Pas toen Morris al volwassen was, begon zijn vader hierover te spreken.
De ervaringen van de nog jonge Morris met de conflicten en agressie in Zuid Afrika, met inclusie en exclusie en de verhalen van zijn vader over de Holocaust, hebben mede de basis gelegd voor zijn meest bekende werk: The Anti-Group: Destructive Forces in the Group and their Creative Potential (1996).
In deze klassieker belicht hij de schaduwzijden van groepen. Hij beschreef, als reactie op wat hij zag als een idealiseren van groepen door Foulkes, hoe groepen vaak ook angst, frustratie, woede en jaloezie oproepen en hoe je hier als groepstherapeut op een constructieve manier mee om kunt gaan.
Later schreef Morris Nitsun nog twee belangwekkende boeken: The Group as an Object of Desire: Exploring Sexuality in Group Psychotherapy (2006) en Beyond the Anti-group: survival and transformation (2015). In 2015 kreeg hij een onderscheiding (medaille) van het Royal College of Psychiatry, voor zijn omvangrijke en vernieuwende bijdragen op het gebied van de geestelijke gezondheidszorg.
Morris Nitsun was meer dan vijftig jaar werkzaam als klinisch psycholoog, psychotherapeut en groepsanalyticus en was daarnaast met zijn innoverende publicaties en boeken van onschatbare waarde voor de theorie van de groepsanalyse en de groepspsychotherapie.
Naast klinisch psycholoog, psychotherapeut en groepsanalyticus was Morris Nitsun van jongs af aan bovendien een zeer getalenteerd schilder. Op zijn drieëntwintigste werd hij al bekroond voor zijn schilderijen. In 1968 vertrok hij naar Engeland waar hij zich zowel verder ontwikkelde in de schilderkunst als startte met de groepsanalytische opleiding.
De laatste jaren kwamen de psychotherapeut en de kunstenaar steeds meer in hem samen.
Hij begon te schilderen naar aanleiding van bepaalde thema’s, ondermeer ‘Dolls and Demons’, 'The Deserted City', ' Fragile Nature' and 'Dancers'. In verschillende webinars en live workshops ging hij met groepen in gesprek over hoe de deelnemers zijn schilderijen ervaarden. Met deze werkwijze creëerde hij een nieuwe matrix in de groepsanalyse, een brug tussen kunst en groepspsychotherapie en mogelijk nog belangwekkender: hiermee herenigde hij de kunstenaar en psychotherapeut in zichzelf.
Zijn onlangs verschenen boek ‘A Psychotherapist paints’ (2022) is een rijk geïllustreerde uitgave, waarin hij zijn prachtige schilderijen en de reacties van verschillende groepen mensen op zijn schilderijen samenbrengt.
Tijdens de laatste IAGP Precongress meeting (online) afgelopen juli liet hij enkele schilderijen uit zijn collectie 'Dancers' zien en ook de video die hij had gemaakt van een groep Londense dansers die in beweging op zijn schilderijen reageerden. Tot mijn verbazing danste hij zelf ook in deze groep, reagerend op de groep en op zijn eigen schilderijen. Zo was hij altijd weer nieuwe mogelijkheden aan het verkennen, hij hield van experimenteren, was nieuwsgierig, hield ervan om met mensen samen te werken.
In 2014 hield Morris Nitsun een lezing en een masterclass voor de NVGP, waarna hij op verzoek van een aantal NVGP leden gedurende vier jaar een groepsanalytische groep leidde waaraan een aantal collega’s en ook ik hebben deelgenomen. Maandelijks kwam Morris op zaterdag naar Amsterdam of Haarlem, waar we de hele dag werkten. We noemden onze groep 'The Nitsonians'. Eén van ons, Anne-Marie Claassen, interviewde Morris in 2017 voor het tijdschrift PsyXpert. Dit interview kun je hier lezen.
Ik zal nooit meer zijn diepmenselijke en vriendelijke aanwezigheid vergeten, zijn openheid, intelligentie, wijsheid en nederigheid, zijn geduld, creativiteit, gevoeligheid en diepe ervaring van de schoonheid van het leven, zelfs in de meest moeilijke omstandigheden.
Tijdens een Zoombijeenkomst van de Group Analytic Society International op 4 november jl. werd terloops vermeld dat Morris Nitsun niet aanwezig kon zijn omdat hij was opgenomen op de intensive care van een Londens ziekenhuis. Geschokt besloot ik hem een e-mailbericht te sturen, we hadden vaker contact per e-mail. Ik kreeg een geruststellend bericht terug. Hij schreef dat hij heel ziek was geweest maar nu beter leek te worden. Hij maakte zich zorgen over zijn aankomende boekpresentatie en de gelijktijdige expositie van zijn schilderijen eind november. Hij hoopte er te kunnen zijn.
Lieve Morris, nooit meer je vriendelijke blik of wijze woorden. Wat een gemis.
Voor me ligt ‘A Psychotherapist Paints’, voorzichtig blader ik door je leven. Je was een bron van inspiratie en hebt ons zoveel gegeven.
Laten we je herinnering levend houden.