Vormen van groepstherapie
In de loop der tijd zijn verschillende vormen van groepstherapie ontwikkeld:
Steunende structurende groepen
Psycho-educatieve groepen
Focale groepen
Inzicht gevende, openleggende, psychoanalytische en persoonsgerichte groepen
Ervaringsgerichte groepen
En een combinatie van deze vormen
In inzicht gevende, openleggende, persoonsgerichte groepen is er geen vooraf bepaald thema; elk groepslid werkt aan zijn of haar probleem. Focus ligt op bewustwording en ervaring van gedachten, gevoelens en gedragingen van een ieder om op het spoor te komen van de oorzaken die ten grondslag liggen aan de actuele problemen.
In steunende structurerende groepen staat vaak een bepaald onderwerp centraal, bijvoorbeeld opkomen voor jezelf, leren omgaan met problemen op het werk, het verwerken van een specifiek trauma of problemen rond de invulling van de dag.
In ervaringsgerichte groepen staat naast bewustwording van gedachten, gevoelens en gedragingen, het gaan ervaren van de gevoelens middels specifieke technieken daarvoor (verbaal en non-verbaal) centraal.
De therapeutische technieken die gebruikt worden in de therapie kunnen verbaal, non-verbaal, ervaringsgericht/experiëntieel, cognitief en gedragsmatig zijn. Het therapeutisch referentiekader van de therapeut kan variëren van psychoanalytisch, interpersoonlijk, schemagericht, mentaliserend, affect fobisch tot cognitief/gedragsmatig.
Enkele bewezen effectieve therapie vormen:
Cognitieve Gedragstherapie (CGT)
Dit is een cognitief gedragsmatige therapievorm gericht op het onderzoeken van iemands denkpatronen en gewoonten. Niet helpende gedachten worden opgespoord en uitgedaagd met uiteindelijk omzetting naar meer helpende denkpatronen. Deze therapievorm wordt toegepast bij meerdere klachtgerichte behandelingen en bij persoonlijkheidsproblemen.
Schemagerichte therapie (SFT)
Dit is een cognitief gedragsmatige en experiëntele therapievorm gericht op het onderzoeken, herkennen en uitdagen van hardnekkige cognitieve denkpatronen en niet helpende overlevingsstrategieën. Deze patronen zijn vaak ontwikkeld in de jeugdjaren en nog van invloed op het huidig functioneren. Ze geven problemen op meerdere levensgebieden. Deze vorm van therapie wordt vaak toegepast bij mensen met problemen in de persoonlijkheid en interpersoonlijke problemen. Denk hierbij aan mensen met wisselende stemmingen, instabiliteit binnen de identiteit en zelfgevoel, en problemen met het reguleren van emoties.
Mentalization-Based Treatment (MBT)
Dit is een therapievorm gericht op het verbeteren van het mentaliserend vermogen. Dit is het vermogen om eigen gedachten, gevoelens en intenties en dat van anderen te begrijpen om zodoende meer grip op zichzelf en relaties met anderen te verkrijgen. Deze vorm van therapie wordt vaak toegepast bij mensen met problemen in de persoonlijkheid en interpersoonlijke problemen. Denk hierbij aan mensen met wisselende stemmingen, instabiliteit binnen de identiteit en zelfgevoel, en problemen met het reguleren van emoties.
Affectfobie (AFT)
Dit is een inzicht gevende therapievorm die gericht is op het weer in contact komen met gevoelens en vermijdend gedrag daarin te verminderen. Deze vorm van therapie wordt toegepast bij mensen met problemen in de persoonlijkheid, waarbij angst, vermijding, emotionele geremdheid, sociale angst en negatief zelfbeeld voorop staan.
Dialectische Gedragstherapie (DGT)
Dit is een cognitief gedragsmatige therapievorm gericht op het onderzoeken, bewust worden en veranderen van disfunctionele gedachten, gevoelens en gedragingen. Het is daarbij vooral gericht op het aanleren van vaardigheden om met heftige gedachten en gevoelens om te gaan en zelfbeschadigend gedrag daarbij te leren verminderen.
Acceptance and commitment therapy (ACT)
Dit is een gedragsmatige therapievorm die gericht is op leren accepteren en omgaan met vervelende ervaringen, leren afstand nemen van je gedachten, flexibel met je zelf leren omgaan, aandacht hebben voor het hier en nu, stilstaan bij welke waarden voor jezelf belangrijk zijn en investeren in deze waarden.
Voor meer informatie betreffende deze therapie vormen zie hiervoor de websites van betreffende therapie vormen.
De opzet van een groepstherapie groep kan variëren in grootte en samenstelling. Meestal bestaat een groep uit 8 of 9 personen met 1 of 2 therapeuten. De groep kan open of gesloten zijn. Open betekent dat er op verschillende momenten mensen in en uitstromen in de groep en gesloten betekent dat u met een vast aantal groepsleden voor een bepaalde periode gezamenlijk start en afrond zonder nieuwe instroom in die periode.
De groepsbehandeling kan ook aansluiten op verschillende doelgroepen. Dit kunnen leeftijdsgerichte, klachtgerichte en probleem specifieke of gespecialiseerde groepen zijn. Er zijn bijvoorbeeld groepstherapieën gericht op sekse specifieke problemen, werkproblemen, eetproblemen en het leren omgaan met lichamelijke klachten. Maar ook groepen gericht op klachten als depressie, angst, psychotische symptomen, seksuele problemen, relatieproblemen en interpersoonlijke problemen.
Groepstherapie vormen kunnen variëren in intensiteit en duur van behandeling en vinden plaats binnen verschillende ruimtelijke setting:
Ambulante groepsbehandeling is vaak in de vorm van anderhalf uur per week tot meerdere dagen per week (deeltijd). Duur van behandeling kan daarbij verschillen. Van kortdurend tot anderhalf jaar.
Bij deeltijd en klinische groepsbehandeling neemt u deel aan meerdere groepstherapieën op een dag, welke zullen bestaan uit zowel non-verbale als verbale groepstherapievormen.
Klinische behandeling is meestal in de vorm van 5 dagen, dag en nacht, van kortdurend tot 9 maanden.
De ambulante behandelingen vinden vaak plaats in GGZ-instellingen of bij vrijgevestigde (groeps)psychotherapeuten. Deeltijdbehandelingen en klinische behandelingen vinden plaats bij GGZ-instellingen of Psychiatrische Ziekenhuizen.